Một số sự kiện đáng chú ý trong danh sách 10 sự kiện tiêu biểu năm qua bao gồm việc đưa Ngày hội khởi nghiệp Techfest ra quốc tế, phóng thành công vệ tinh MicroDragon và giải thưởng “gạo ngon nhất thế giới” dành cho một giống lúa Việt Nam.

Đại diện các đơn vị được trao kỷ niệm chương tại sự kiện. Ảnh: CLB Nhà báo Khoa học Việt Nam

Tại Hà Nội chiều 26/12, Câu lạc bộ Nhà báo Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã công bố kết quả bình chọn 10 sự kiện Khoa học và Công nghệ nổi bật năm 2019 trong nhiều lĩnh vực, từ cơ chế chính sách, hội nhập quốc tế, tôn vinh nhà khoa học đến khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và nghiên cứu ứng dụng.

Trong lĩnh vực cơ chế chính sách, được bầu chọn có sự kiện ngày 27/09/2019, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng ký ban hành Nghị quyết số 52-NQ/TW “Về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp (CMCN) lần thứ tư”. Nghị quyết 52 nhận định tham gia CMCN 4.0 là yêu cầu tất yếu khách quan và nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược đặc biệt quan trọng, vừa cấp bách vừa lâu dài của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, gắn chặt với quá trình hội nhập quốc tế sâu rộng.

Trong lĩnh vực hội nhập quốc tế, nổi lên sự kiện Techfest Việt Nam được giới thiệu ra quốc tế. Lần đầu tiên, song song với các hoạt động trong nước (Techfest Quảng Ninh 12/2019) như 4 kỳ Techfest trước, năm nay Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức các kỳ Techfest quốc tế tại Hoa Kỳ (từ ngày 07 – 14/09); Hàn Quốc (từ ngày 03 – 09/11) và Singapore (từ ngày 10 – 14/11), để quảng bá các startup và hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của Việt Nam với thế giới.

Ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Phát triển Thị trường & Doanh nghiệp KH&CN – Bộ KH&CN chia sẻ tại lễ công bố: “Chúng ta không chỉ có đội tuyển bóng đá, mà chúng ta có cả đội tuyển về khởi nghiệp sáng tạo.” Trong đó, chương trình Techfest tổ chức tại thung lũng Silicon đã gây bất ngờ khi Việt Nam có đại diện thắng giải Start-up World Cup. “Đạt được kết quả ban đầu như vậy, chúng tôi nhận ra rằng, tiềm năng trong thế hệ trẻ Việt Nam gắn với đổi mới sáng tạo là rất lớn,” ông Quất nhận xét.

Trong lĩnh vực tôn vinh nhà khoa học, có sự kiện GS.TS. Phạm Hoàng Hiệp (Viện Toán học) nhận Giải thưởng Ramanujan từ Trung tâm Quốc tế Vật lý Lý thuyết (ICTP) vào tháng 10/2019. Giải thưởng Ramanujan 2019 ghi nhận những đóng góp nổi bật của GS Hiệp trong lĩnh vực giải thích phức, cụ thể là lý thuyết đa thế vị. Anh đã đạt được một số kết quả quan trọng về điểm kỳ dị của các hàm đa điều hòa dưới; các phương trình Monge-Ampère phức và ngưỡng chính tắc có nhiều ứng dụng trong hình học Kähler phức và đại số. Giải thưởng cũng là sự công nhận những đóng góp của giáo sư cho sự tiến bộ của toán học tại Việt Nam.

Lĩnh vực khoa học xã hội ghi nhận sự kiện Hội thảo khoa học quốc gia “Cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc của Tổ quốc – 40 năm nhìn lại” diễn ra tại Hà Nội ngày 15/02/2019. Do Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam và Hội khoa học Lịch sử Việt Nam đồng tổ chức, đây là hội thảo quốc gia đầu tiên và quy mô nhất trong nhiều năm nay về cuộc chiến này của lịch sử, với sự tham gia của nhiều nhà khoa học uy tín và cả các cựu quân nhân đã từng tham gia chiến đấu. Hội thảo sẽ là tiền đề quan trọng để tăng cường việc nghiên cứu về chủ đề này, phục vụ cho dự án Quốc sử đang được xây dựng và chương trình sách giáo khoa lịch sử mới.

Trong khi đó, việc thiết kế, chế tạo và phóng thành công vệ tinh MicroDragon (18/1/2019) được bình chọn là đại diện của lĩnh vực khoa học tự nhiên. Đây là một vệ tinh hoàn toàn do các nhà khoa học Việt Nam thiết kế, chế tạo, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc tiến tới làm chủ công nghệ vệ tinh quan sát trái đất, viễn thông của Việt Nam, phục vụ thương mại.

Vệ tinh MicroDragon do các chuyên gia Việt Nam thực hiện việc nghiên cứu chức năng, thiết kế hệ thống; lựa chọn thiết bị, lắp đặt, lập trình… Nhiệm vụ của vệ tinh là chụp ảnh màu nước biển của vùng biển ven bờ của Việt Nam để đánh giá chất lượng, thành phần nước biển, phục vụ ngành đánh bắt thủy sản.

Năm sự kiện còn lại được bình chọn liên quan đến nghiên cứu ứng dụng, bao gồm:

– Khai trương Trục liên thông văn bản quốc gia và Cổng dịch vụ công quốc gia: Ngày 12/03/2019, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cùng lãnh đạo các Bộ, ngành, cơ quan Trung ương… đã khai trương Trục liên thông văn bản Quốc gia (VDXP). VDXP được xây dựng với sự phối hợp của Văn phòng Chính phủ và Tập đoàn VNPT theo công nghệ phân tán ngang hành (peer-to-peer), thực hiện Quyết định số 28/2018/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Đây là một bước cơ bản cho quá trình chuyển đổi số của Chính phủ, là tiền đề hình thành một “Chính phủ điện tử” không giấy tờ, nâng cao hiệu suất công việc và tiết kiệm chi phí cho xã hội.

– Viettel thực hiện cuộc gọi 5G đầu tiên tại Việt Nam (10/5/2019): Sử dụng thiết bị của Ericsson, đây là lần đầu tiên Viettel thực hiện kết nối chính thức mạng di động 5G tại Việt Nam, đưa nước ta trở thành một trong những quốc gia thử nghiệm thành công sớm nhất mạng 5G trên thế giới.

– Trung tâm Giám định ADN hài cốt liệt sĩ chính thức hoạt động (25/7/2019): Trung tâm giám định mới được khai trương tại Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đánh dấu bước nâng cao của năng lực kỹ thuật sử dụng thông tin ADN nhằm phân tích và xác định danh tích hài cốt liệt sĩ Việt Nam.

– Vắcxin cúm mùa tam giá dạng mảnh bất hoạt (IVACFLU-S) chính thức lưu hành từ tháng 1/2019: Đây là vắc-xin cúm đầu tiên do Việt Nam tự sản xuất, có khả năng ngăn ngừa ba chủng vi-rút cúm thông thường gồm A/H1N1/09; A/H3N2 và cúm B. Được Hội đồng đạo đức trong nghiên cứu y sinh học cấp Quốc gia đánh giá đạt yêu cầu an toàn và tính sinh miễn dịch vào tháng 05/2018 (tương đương với vắc-xin sản xuất ở Châu Âu), vắc-xin IVACFLU-S đang được sản xuất với công suất khoảng 1,5 triệu liều/năm.

Kỹ sư Hồ Quang Cua với túi gạo ST25 tại buổi lễ công bố hôm 26/12. Ảnh: Tuấn Quang

– ST25 trở thành “gạo ngon nhất thế giới”: Tại Hội nghị Gạo Thế giới lần thứ 11 tổ chức tại Philippines (từ ngày 10-13/11/2019), giống gạo ST25 là “gạo ngon nhất thế giới năm 2019.” ST25 được lai tạo và phát triển bởi nhóm các nhà khoa học tỉnh Sóc Trăng gồm Anh hùng lao động, kỹ sư Hồ Quang Cua, tiến sĩ Trần Tấn Phương, kỹ sư Nguyễn Thu Hương – với các đặc tính vượt trội: hạt dài, trắng, trong, khi nấu cho cơm dẻo, ráo có mùi dứa. Lúa ST25 có thể trồng từ 2-3 vụ một năm, có khả năng phòng bệnh, kháng mặn.

Tại lễ công bố 10 sự kiện, kỹ sư Hồ Quang Cua tự hào chia sẻ: “Chúng ta nói người tiêu dùng Việt Nam có tâm lý vọng ngoại, chuộng hàng nước ngoài, thích tìm gạo Miên gạo Thái để ăn,” thế nhưng sự quan tâm bất ngờ của ST25 sau giải thưởng này đã “đánh động ý thức ‘Người Việt Nam dùng hàng Việt Nam’.”

Nhóm nghiên cứu của kỹ sư Hồ Quang Cua đang chờ được Bộ NN&PTNT công nhận giống lúa mới và tiếp tục tìm kiếm phương cách bảo toàn chất lượng cho giống, vốn (với giống ngắn ngày) thường chỉ kéo dài không quá 3 năm.

Danh sách 10 sự kiện KHCN nổi bật năm 2019
Lĩnh vực cơ chế chính sách

1/ Ban hành Nghị quyết số 52 về cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư

Lĩnh vực Khoa học Xã hội

2/ Hội thảo khoa học quốc gia “Cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc của Tổ quốc-40 năm nhìn lại”

Lĩnh vực Khoa học Tự nhiên

3/ Thiết kế, chế tạo, phóng thành công vệ tinh MicroDragon

Lĩnh vực nghiên cứu ứng dụng

4/ Khai trương Trục liên thông văn bản quốc gia và Cổng dịch vụ công quốc gia

5/ ST25 được vinh danh “gạo ngon nhất thế giới”

6/ Viettel thực hiện cuộc gọi 5G đầu tiên tại Việt Nam

7/ Trung tâm Giám định ADN hài cốt liệt sĩ chính thức hoạt động

8/ Vắcxin cúm mùa tam giá dạng mảnh bất hoạt (IVACFLU-S) chính thức được lưu hành từ tháng 1/2019

Lĩnh vực tôn vinh nhà khoa học

9/ Giáo sư Phạm Hoàng Hiệp nhận Giải thưởng Ramanujan

Hợp tác quốc tế

10/ Lần đầu tiên Techfest Việt Nam được giới thiệu ra quốc tế

Tuấn Quang (khoahocvaphattrien)

Các nhà sáng chế không chuyên, kể cả những người có bằng sáng chế được công nhận và những người mới có ý tưởng hoặc sản phẩm bước đầu chưa đăng ký sáng chế sẽ được hỗ trợ tích cực.

Đây là một trong những mục tiêu của việc thành lập Hội Sáng chế Việt Nam (Hội). Hội đã chính thức ra mắt và tổ chức đại hội thành lập Hội Sáng chế Việt Nam nhiệm kỳ 2015 – 2020 sáng 31/12.

Hội sáng chế Việt Nam (gọi tắt là Hội) là tổ chức xã hội – nghề nghiệp tự nguyện, phi lợi nhuận của các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp hoạt động nghiên cứu, sáng tạo, sáng chế. Các tổ chức, cá nhân khác mong muốn tham gia hợp tác nghiên cứu, đầu tư phát triển, ứng dụng, thương mại hóa sáng chế, giải pháp kỹ thuật, phục vụ nghiên cứu khoa học, sản xuất kinh doanh cũng có thể tham gia Hội.
Hội ra đời nhằm hỗ trợ các hội viên phát triển tất cả các tài sản trí tuệ, sản phẩm sáng tạo đã được đăng ký, cấp văn bằng bảo hộ sáng chế, giải pháp hữu ích và những giải pháp công nghệ có tiềm năng để tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện phát triển ra những sáng chế mới. Bên cạnh đó, Hội phát huy vai trò là cầu nối giữa các cơ quan nhà nước, tổ chức quốc tế, các Hội có cùng mục tiêu, lĩnh vực hoạt động, doanh nghiệp với các nhà sáng chế; hình thành và phát triển các hình thức liên kết, hợp tác hỗ trợ giúp đỡ giữa các hội viên với nhau, với các tổ chức khác trong hoạt động nghiên cứu, thương mại hóa sáng chế.


Trong nhiệm kỳ 2015 – 2020, Hội sẽ đẩy mạnh hợp tác trong nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, thương mại hóa, ứng dụng và chuyển giao sáng chế giải pháp kỹ thuật, bí quyết công nghệ phục vụ sản xuất kinh doanh, phát triển KT – XH. Đồng thời phát triển nguồn nhân lực có năng lực đổi mới sáng tạo để có nhiều sáng chế và công nghệ mới hữu ích.


Ban chấp hành Hội gồm 16 thành viên. Ông Trần Quốc Thắng – Nguyên Thứ trưởng Bộ KH&CN được bầu làm Chủ tịch Hội và ông Bùi Văn Quyền – Giám đốc Văn phòng Chương trình KH&CN Tây Nam bộ làm Tổng thư ký Hội.


Phát biểu tại đại hội, Bộ trưởng Nguyễn Quân đánh giá cao sự ra đời của Hội sáng chế Việt Nam, song hành với các hội khác trong lĩnh vực này như Hội sở hữu trí tuệ. Bộ KH&CN được giao trách nhiệm quản lý các hội chuyên ngành về khoa học và công nghệ. Trong nhiều năm qua, Bộ KH&CN đã sát cánh cùng với các hội để tổ chức nhiều hoạt động để đưa tinh thần sáng tạo vào cuộc sống, sản xuất kinh doanh.
Theo Bộ trưởng, Hội nên tập trung trước mắt cho các nhà sáng chế không chuyên. Bởi các nhà sáng chế chuyên nghiệp đã có ngân sách nhà nước thông qua đề tài, dự án và các hoạt động khác hỗ trợ trực tiếp cho họ. Các nhà sáng chế không chuyên hiện còn rất đơn độc trong hoạt động sáng tạo của mình. Vì thế Hội nên hướng vào hỗ trợ cho các nhà sáng chế không chuyên, kể cả những người có bằng sáng chế được công nhận và những người mới có ý tưởng hoặc sản phẩm bước đầu chưa đăng ký sáng chế.

Bộ trưởng cũng chia sẻ, Hội là một tổ chức hoàn toàn tự nguyện nên tinh thần dấn thân, cống hiến lớn hơn rất nhiều. Vì vậy sự thống nhất, chia sẻ, đoàn kết trong nội bộ là vô cùng quan trọng. Điều này sẽ giúp Hội ngày càng phát triển vững mạnh.

Nguồn: Báo Khoa học và phát triển

Sáng ngày 23/8/2019 tại Trường Cán bộ Quản lý Nông nghiệp và PTNT II đã diễn ra buổi khai giảng lớp quản trị tài sản trí tuệ với chủ đề “Thương hiệu, nhãn hiệu và các tài sản trí tuệ của doanh nghiệp”. Sự kiện do Trung tâm Ứng dụng và dịch vụ KH&CN (gọi tắt là STAS) – thuộc Cục Công tác phía Nam – Bộ Khoa học, Viện Quản trị tài sản trí tuệ Minh Đức và các chuyên gia về quản trị tài sản trí tuệ phối hợp tổ chức. Tham dự buổi lễ có sự hiện diện của TS. Đào Minh Đức – Viện trưởng viện Quản trị tài sản trí tuệ Minh Đức, các giảng viên tham gia giảng dạy cùng các học viên tham gia khóa học.

Khóa học diễn tra trong 3 ngày, từ 23-25/8/2019 nhằm cung cấp cung cấp cho học viên cách nhận biết các tài sản trí tuệ và quyền sở hữu trí tuệ, vị trí của thương hiệu và nhản hiệu trong cấu trúc giá trị, các chỉ dẫn thương mại, cơ chế bảo hộ giá trị của thương hiệu và nhãn hiệu cho doanh nghiệp. Song song với việc cung cấp các kiến thức chuyên môn, các chuyên gia cũng đưa ra các tình huống thực tế các vấn đề gặp phải trong việc tài sản trí tuệ bị thất thoát hoặc bị sao chép… để cùng tìm ra phương pháp phù hợp nhất, đảm bảo quyền lợi lâu dài cho doanh nghiệp.

Qua hai năm 2017-2018 thực hiện chương trình đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cho doanh nghiệp nhỏ và vừa và thực hiện tư vấn về việc bảo hộ và phát triển tài sản trí tuệ trong doanh nghiệp, STAS nhận thấy nhiều doanh nghiệp vẫn chưa thực sự quan tâm đến việc Quản trị tài sản trí tuệ hoặc có triển khai nhưng chưa trọn vẹn. Và thật đáng tiếc khi bị thất thoát tài sản trí tuệ hoặc bị sao chép thì chúng ta mới tìm đến giải pháp là khắc phục vấn đề để nhanh chóng quay trở lại với việc kinh doanh sản phẩm mà không biết rằng việc khắc phục này chỉ là tạm thời, còn vấn đề chính thì chưa thật sự được giải quyết triệt để nhằm phòng ngừa các rủi ro khác.

Quản trị tài sản trí tuệ (Intellectual Property Management) là việc chủ sở hữu thực hiện các biện pháp kiểm soát đối với tài sản trí tuệ nhằm tạo lập, khai thác, gìn giữ, bảo vệ và phát triển giá trị của tài sản đó. Như vậy, việc quản trị tài sản trí tuệ là điều cấp thiết, là nhiệm vụ bắt buộc và quan trọng nhất với bất kỳ hoạt động kinh doanh nào.

Khóa đào tạo giúp doanh nghiệp giảm các rủi ro trong quá trình thương mại hóa các tài sản trí tuệ, nhận biết mối tương quan giữa nhãn hiệu, thương hiệu với các tài sản vô hình khác để xây dựng bền vững thương hiệu, nhãn hiệu cho doanh nghiệp
Nhằm cung cấp thông tin kịp thời để các tổ chức quốc tế có căn cứ xác thực trong tính toán, xếp hạng chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) năm 2020, chiều 24/10, Bộ KH&CN đã tổ chức hội thảo trực tuyến tại Hà Nội và Geneva nhằm rà soát hiện trạng dữ liệu chỉ số GII của Việt Nam.

Toàn cảnh Hội thảo.

Tham dự Hội thảo, về phía đầu cầu Geneva, Thụy Sĩ có Đại sứ Dương Chí Dũng, Trưởng Phái đoàn thường trực Việt Nam bên cạnh Liên Hợp quốc, Tổ chức Thương mại Thế giới và các tổ chức quốc tế khác tại Geneva, Thụy Sĩ; Ông Sacha Wunsch – Vincent, Chuyên gia cao cấp, Trưởng ban – Đồng biên tập Chỉ số GII, Vụ Kinh tế và Thống kê, Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), Geneva.

Về phía đầu cầu Hà Nội, có sự tham dự của Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Thế Duy, đại diện các Bộ, ngành liên quan: Giáo dục và Đào tạo, Lao động – Thương binh và Xã hội, Công thương, Tài chính, Thông tin và Truyền thông, Tài nguyên và Môi trường, Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Tư pháp, Công an, Tòa án Nhân dân tối cao, Tổng cục Thống kê (thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư), cùng đại diện một số đơn vị thuộc Bộ KH&CN.

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bùi Thế Duy chia sẻ, trong thời gian qua chúng ta đã rất quyết liệt trong việc triển khai Nghị quyết số 02/NQ-CP năm 2019 của Chính phủ về tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Bộ KH&CN, với tư cách là đầu mối theo dõi việc cải thiện các chỉ số về ĐMST do Chính phủ phân công đã tích cực cập nhật thông tin cũng như hỗ trợ, đồng hành cùng các bộ/ngành trong các hoạt động cụ thể để nâng cao năng lực cạnh tranh.

Thứ trưởng Bùi Thế Duy phát biểu tại Hội thảo.

Thứ trưởng nhấn mạnh, chỉ số GII của Việt Nam liên tục được cải thiện trong những năm qua, năm 2019, Việt Nam tiếp tục cải thiện vị trí, tăng 3 bậc lên vị trí 42 trên 129 quốc gia/nền kinh tế so với năm 2018, đây cũng là vị trí tốt nhất từ trước tới nay. Tuy nhiên, để duy trì thứ hạng và tiếp tục nỗ lực để cải thiện vị trí là công việc không hề đơn giản và chúng ta còn rất ít thời gian để rà soát, cập nhật cũng như bổ sung với các chỉ số còn thiếu hoặc chưa có dữ liệu. Việc này đòi hỏi sự chung sức của các bộ/ngành để cung cấp được dữ liệu chính xác nhất, khách quan nhất về bức tranh ĐMST của Việt Nam.

Đại sứ Dương Chí Dũng nhận định, việc cải thiện thứ hạng của Việt Nam trong bảng xếp hạng GII 2019 là kết quả của sự quan tâm và chỉ đạo sâu sát, kịp thời của Chính phủ, cũng như sự nỗ lực của các Bộ, ngành, địa phương mà đứng đầu là Bộ KH&CN để triển khai đồng bộ các giải pháp. Đại sứ đánh giá cao việc tổ chức hội thảo lần này vào đúng thời điểm chúng ta đang bước gần tới thời hạn quy định của WIPO và các tổ chức quốc tế về việc cung cấp số liệu để tính toán, xếp hạng các chỉ số, trong đó có GII.

Đại sứ mong muốn các Bộ, ngành tiếp tục phối hợp chặt chẽ để có bộ chỉ số phản ánh đúng tình hình thực tế. “Việc cung cấp chỉ số là việc quan trọng và cần thiết nhưng quan trọng hơn là chúng ta phải tạo ra được phong trào nghiên cứu đổi mới sáng tạo, phải là những chỉ số thực tế chúng ta thực hiện và tăng trưởng được triển khai như thế nào trong từng năm”, Đại sứ nhấn mạnh.

Tại Hội thảo, đại diện Học viện KH, CN và Đổi mới sáng tạo đã trình bày kết quả rà soát hiện trạng dữ liệu chỉ số GII của Việt Nam, Ông Sacha Wunsch – Vincent, Chuyên gia cao cấp của WIPO chia sẻ tầm quan trọng của việc cập nhật dữ liệu chỉ số GII của Việt Nam và hơn cả là việc có các giải pháp chính sách để cải thiện chỉ số một cách thực chất. Đồng thời đại diện các bộ, cơ quan đã trao đổi, thảo luận nhằm xác định và tìm hướng tháo gỡ những vướng mắc của việc thiếu dữ liệu hoặc dữ liệu chưa cập nhật để phục vụ tính toán GII năm 2020 của Việt Nam./.

Nguồn: Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển truyền thông KH&CN